Groby Pańskie w Polsce często z odniesieniami do wojny w Ukrainie

Grób Pański w archikatedrze warszawskiej św. Jana Chrzciciela nawiązuje do wojny na Ukrainie. Monstrancja została umieszczona na fragmencie makiety zburzonego muru. Poniżej znajdują się rozrzucone fragmenty cegieł i spalonych belek. Obok grobu ustawiono skarbonkę do składania ofiar na pomoc dla Ukrainy.

Również grób w kościele akademickim p.w. św. Anny na Krakowskim Przedmieściu został zbudowany z gruzów symbolizujących zburzone miasto. Figura Chrystusa jest częściowo przysypana przez gruz i inne fragmenty zburzonego budynku. Również obok tego grobu można złożyć ofiarę na pomoc Ukrainie.

W położonym nieopodal kościele sióstr franciszkanek służebnic Krzyża pw. św. Marcina Grób Pański został zdominowany przez wizerunek płaczącego Chrystusa w koronie cierniowej oraz cytat „Ja jestem z Wami” po polsku i ukraińsku, zaczerpnięty z fragmentu Ewangelii wg św. Mateusza.

W dolnym kościele bazyliki p.w. Świętego Krzyża mottem Grobu Pańskiego są słowa „Zburzcie tę świątynię, a ja w trzy dni ją odbuduję” zaczerpnięte z Ewangelii wg św. Jana. Po obu stronach figury Chrystusa znajdują się wielkoformatowe fotografie zniszczonego przez Rosjan kościoła na Ukrainie oraz zniszczonej przez Niemców Warszawy. Wśród nich jest fotografia figury Chrystusa niosącego krzyż, która w 1944 r. została zrzucona na chodnik przed wejściem do świątyni.

Od wielu lat w kościele Wizytek p.w. Groby Pańskie tworzą artyści. W tym roku jego autorem jest rzeźbiarz Xawery Wolski. Instalacja „Biała szata” nawiązuje do Ewangelii wg św. Jana, który opisuje rzucanie losów przez rzymskich żołnierzy. Stawką ich gry były szaty ukrzyżowanego Chrystusa. Na cegłach rozłożono białą, lnianą szatę, a obok niej misę chrzcielną.

Również w położonym na Nowym Mieście kościele Paulinów przygotowano Grób Pański zaprojektowany przez rzeźbiarkę Katarzynę Kowal. Po obu stronach krzyża znajdują się zranione dłonie. Symbolika grobu nawiązuje do umieszczonych obok słów papieża Benedykta XVI wygłoszonych w Wielką Środę w 2009 r.: „Śmierć Chrystusa mówi o tym, jak wiele cierpienia i zła ciąży nad ludzkością w każdej epoce: o miażdżącym ciężarze naszego umierania, o nienawiści i przemocy, która dzisiaj wciąż powoduje rozlew krwi na ziemi. Męka Pana trwa nadal w cierpieniach ludzi. Jak słusznie pisze Blaise Pascal: +Konanie Jezusa trwać będzie aż do skończenia świata+”.

W Krakowie aranżację Grobu Pańskiego oglądać można w krypcie kościoła pijarów przy ul. Pijarskiej. Tył grobu podświetlony został na kolory niebieski i żółty, czyli barwy ukraińskiej flagi. Znajdujący się na ich tle krajobraz przestawia wojenne zniszczenie i chaos oraz leżące, połamane krzyże. W bliższym planie widać natomiast kwietne aranżacje również w kształcie krzyży, obok których na wysokim postumencie umieszczona została monstrancja. Z symboliki całej aranżacji płynie przekaz, że nawet najgorszy czas musi mieć swój kres, a problemy zostaną w końcu zwalczone.

W kościołach w centrum Szczecina zdecydowano się na tradycyjne przyozdobienie Grobów Pańskich. W bazylice pw. św. Jana Chrzciciela, a także w kościołach pw. św. Wojciecha (parafia wojskowa) i Najświętszego Serca Pana Jezusa w aranżacji Grobu Pańskiego postać Chrystusa otaczają liczne kwiaty, nie widać nawiązań do sytuacji wojennej. Podobnie jest w Bazylice Archikatedralnej św. Jakuba Apostoła; w pobliżu głównego ołtarza wisi natomiast flaga Ukrainy. Przy wejściu do katedry zbierane są dary i datki na potrzeby uchodźców.

W Sanktuarium Matki Bożej Księżnej Sieradzkiej w Charłupi Małej (Łódzkie) wystrój Grobu Pańskiego, którego nawiązuje do moskiewskiej inwazji na Ukrainę: rosyjski żołnierz celuje w dziecko. „Nie można bezczynnie patrzeć na ból i cierpienie, którego doświadczają nasi sąsiedzi. Zwłaszcza ukraińskie dzieci, które cierpią najbardziej” – podkreślił Dawid Zawiasa, który zaprojektował tegoroczny Grób Pański w Charłupi Małej k. Sieradza.

Obok figury Chrystusa złożonego w grobie, wśród resztek ogrodzenia z drutu kolczastego, charakterystycznym punktem jest sylwetka mężczyzny z rosyjską flagą na mundurze. „Ma na hełmie charakterystyczną, czerwoną, sowiecką gwiazdę. Zrobiłem to specjalnie, aby pokazać, że współcześni żołnierze rosyjscy kierują się taką samą brutalnością, jak żołnierze sowieccy” – wyjaśnił Zawiasa.

Żołnierz rosyjski z Grobu Pańskiego w Charłupi Małej wymierza broń w ukraińskie dziecko, które stoi przestraszone w pobliżu resztek ogrodzenia z drutu kolczastego. Na ziemi umieszczono napis wykonany cyrylicą: „Dieti”. Podobny do tego, jaki był na zbombardowanym bestialsko przez rosyjskich najeźdźców teatrze w ukraińskim mieście Mariupol.

„Pokazując bezduszną agresję rosyjską na Ukrainę chciałem pokazać cierpienie ludzi, przede wszystkim dzieci. Cierpienie, o którym musimy pamiętać w Wielki Piątek wspominając śmierć Chrystusa na krzyżu” – mówił PAP Zawiasa. „Tym wystrojem Grobu Pańskiego w naszym sanktuarium chciałem pokazać wojenną rozpacz wszystkim tym, którzy uważają, że rosyjska inwazja na Ukrainę jest propagandą, po prostu w to nie wierzą. Może otworzą oczy” – podsumował.

Przy Grobie Pańskim w Carłupi Małej umieszczono także fragment Psalmu 23: “Chociażbym chodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę”.

Sanktuarium w Charłupi Małej w powiecie sieradzkim od lat słynie z charakterystycznych wystrojów Grobów Pańskich: m.in. w 2018 roku – jak przekazał kościelny – nawiązano do śmierci alpinisty Tomasza Mackiewicza w Himalajach, a kilkanaście lat temu do przedwczesnego odejścia jednej najlepszych polskich siatkarek Agaty Mróz.

Wystrój Grobu Pańskiego w kościele Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus i Świętego Jana Bosko w Łodzi także nawiązuje do inwazji rosyjskiej na Ukrainę. Elementami dekoracji są owinięte siatką w kolorze khaki, jakiej używa się do maskowania pozycji na froncie.

Krzyż również owinięty siatką maskującą jest pochylony w taki sposób, jakby niósł go Chrystus podczas drogi na Golgotę. Umieszczony przy Grobie Pańskim w łódzkim kościele Św. Teresy krzyż niektórym odwiedzającym świątynię wiernym kojarzy się z charakterystyczną sylwetką wyrzutni rakietowej. “Może od tych wojennych obrazów w telewizji wyobraźnia płata mi figle, ale tak mi się skojarzyło” – powiedział PAP po wyściu z kościoła pan Mirosław. “Myślałem, że to światło, ale można naprawdę odnieść wrażenie, że postawiono tu część wyrzutni” – dodał.

“To chyba przesada, to po prostu krzyż” – wtrącił się do rozmowy młody mężczyzna. “Po to jest symbolika Grobu Pańskiego, aby każdy odczytywał ją nieco inaczej” – mówiła przed świątynią Anna studentka z pobliskiej Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi.

W centralnym punkcie grobu jest sylwetka leżącego Chrystusa w otoczeniu białych kwiatów. Obok tablica z wizerunkiem jednego ze zniszczonych przez moskiewskie pociski bloków mieszkalnych na Ukrainie i napis z cytatem z Ewangelii wg. Św. Łukasza nawiązującym do wjazdu Chrystusa do Jerozolimy w Niedzielę Palmową: “Jeśli ci umilkną, kamienie wołać będą”.

Elementy nawiązujące do barw narodowych Ukrainy można znaleźć w wystrojach wielu Grobów Pańskich w Łodzi i regionie łódzkim. W kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w Łodzi przy Grobie Pańskim dobrze widoczne jest serce w łączących się ze sobą niebiesko-żółtych barwach Ukrainy i biało-czerwonych kolorach flagi Polski.

Dużą niebiesko-żółtą szarfą ozdobiono Grób Pański w kościele Najświętszego Serca Jezusowego w Łodzi, gdzie figurę Chrystusa umieszczono na tle dużej planszy z fotografią rzymskiego Koloseum.

W świątyni pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na placu Kościelnym w Łodzi w wystroju grobu dominowały elementy przywołujące skojarzenia z cierpieniem Chrystusa. Wyeksponowano narzędzia tortur: pręgierz, młoty, obcęgi, gwoździe a także koronę cierniową zrobioną z drutu kolczastego.

Obok figury Jezusa otoczonej kwiatami postawiono tabliczkę z tekstem psalmu 22: “Moje szaty dzielą między siebie i los rzucają o moją suknię”.

Jednym z nietypowych grobów pańskich jest instalacja, którą można zobaczyć w kościele p.w. św. Macieja Apostoła we Wrocławiu. Wokół ołtarza, na którym ustawiono monstrancję, można tam zobaczyć potłuczone szkło i okna z uszkodzonymi i rozbitymi szybami. To nawiązanie to obrazów wojny w Ukrainie i zniszczonych przez rosyjskie bomby miast.

W poznańskiej katedrze Grób Pański został w tym roku uzupełniony o fotografie dokumentujące skutki wojny na Ukrainie. W katedrze gnieźnieńskiej tłem Grobu Pańskiego stała się ukraińska flaga.

W bazylice świętogórskiej w Gostyniu (Wielkopolskie) Grób Pański przypomina ruiny zburzonego domu. Grób Pański i ciemnica przystrojone są barwami Ukrainy. W świątyni zamieszczono też wezwanie “od wojny wybaw nas Panie” oraz hasło “nic miłości nie pokona”.

W kilku kościołach w Białymstoku, które w sobotę przed południem odwiedziła PAP (bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP, kościół Św. Wojciecha, kościół Matki Boskiej Fatimskiej, kościół św. Karola Boromeusza, kościół NMP Matki Kościoła) są tradycyjne Groby Pańskie, nie ma na nich symboliki nawiązującej do wojny w Ukrainie.

Do tej tematyki nawiązała jednak np. Archidiecezja Białostocka, która w Wielką Sobotę napisała na Twitterze: “Mariupol, Mikołajów, Bucza, Borodzianka, Cherson, Charków, Kijów. #Ukraina #cierpienie” oraz zamieściła zdjęcie, które przypomina element Grobu Pańskiego z twarzą Chrystusa za kratami, na których są wypisane na czerwono nazwy tych ukraińskich miast. Nie podano skąd jest to zdjęcie.

W Bazylice Mariackiej w Gdańsku, w bezpośrednim otoczeniu symbolicznego grobu Pańskiego ustawione zostały zdjęcia przedstawiające dramat wojny na Ukrainie, pod krzyżem ułożono symboliczną wiązanka kwiatów w kolorach niebiesko-żółtych, a na białym całunie zapisano słowa przesłania: “Nie lękajcie się”.

W parafii pw. św. Brygidy w Gdańsku za grobem Pańskim, umieszczono baner, na którym przedstawiono zniszczony Mariupol i sylwetkę kobiety zakrywającej twarz. Pod zdjęciem umieszczono fragment Ewangelii św. Łukasza: “Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią”. Przed krzyżem ustawiono okrągły bochenek, który jest symbolem gościnności.

W Parafii rzymskokatolickiej św. Franciszka z Asyżu przy ul. Kartuskiej w Gdańsku, grób Pański jest inscenizacją Golgoty i ukrzyżowania Chrystusa. Obok umieszczono napis: “Z tej ofiary pokarm życia”. Jest to nawiązanie do ofiary Jezusa Chrystusa, która stała się pokarmem życia wiecznego. Przy grobie stoi dwóch mężczyzn, którzy pełnią wartę.

W parafii NMP Królowej Polski w Wejherowie grób Pański otoczony jest kwiatami żółto-czerwono-białymi. Nad grobem ustawiono krzyż, na którym napisano “Ja jestem życiem”. Za grobem umieszczono zdjęcie z wizerunkiem Chrystusa.

W wystroju Grobów Pańskich w głównych kościołach na terenie Lublina dominują motywy tradycyjne; nie widać nawiązań do wojny w Ukrainie. Przykładowo, w Archikatedrze Lubelskiej czy w kościele Świętego Ducha przy lubelskim deptaku, w centralnym punkcie Grobu Pańskiego znajduje się figura leżącego Chrystusa przyozdobiona kwiatami. W kościele oo. Dominikanów na Starym Mieście Grób Pański przyozdobiony został dziesiątkami mniejszych i większych drewnianych krzyży wykonanych z gałęzi. Natomiast w kościele pobrygidkowskim przy ul. Narutowicza, Grób Pański nawiązuje do motywu łódki z kotwicą i Golgotą w tle.

W głównym kościele Olsztyna, katedrze św. Jakuba na Starym Mieście, Grób Pański ulokowano w lewej nawie ołtarzowej. Grób jest ascetyczny, nie ma w nim wielu elementów: figura Jezusa leży w grocie, przed którą ustawiono surowy, drewniany, wysoki krzyż. Nad grobem jest wystawiona w sobotę monstrancja z Najświętszym Sakramentem. Tło Grobu Pańskiego jest ciemnoniebieską kotarą, na którą przyczepiono napis “Bóg ze śmierci wyprowadza życie”. Grób zdobią białe kwiaty.

Niemal identyczny Grób zaaranżowano w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. Kopernika. Tam także zainscenizowano grotę skrywającą ciało Jezusa, a przed nią ustawiono krzyż przepasany białą szarfą.

Wyjątkowo poruszający i symboliczny Grób Pański znajduje się w kościele przy ul. Kromera – Matki Bożej Królowej Polski (dawny garnizonowy). Grób Pański jest tuż przed stołem ołtarzowym – figura przedstawiająca Jezusa jest otoczona morzem żółtych bratków, między którymi ułożono sporej wielkości polne kamienie. Z lewej strony Grobu Pańskiego na niewielkim podeście nakrytym białym płótnem z krwawymi plamami ustawiono drewniany kielich i talerze – znak ostatniej wieczerzy.

Sześciometrowa, specjalnie uszyta czerwona stuła, duży krzyż, drzewa oliwne jako znak łączności Zbawiciela z Ziemią, ale i symbol pokoju oraz tysiące goździków – tak wygląda dekoracja Grobu Bożego na Jasnej Górze. Znajduje się on jak zwykle w Kaplicy Matki Bożej, ale podobnie jak rok temu z boku ołtarza i po raz pierwszy od dawna nie zostanie rozebrany od razu po procesji rezurekcyjnej, ale przez tydzień pozostanie jeszcze na swoim miejscu. „Drzewo oliwne jest powszechnie znanym symbolem pokoju. W starożytności ludzie szukający schronienia, a także zwiastuni pokoju nosili oliwne gałązki. W każdej z trzech monoteistycznych religii oliwa, bądź drzewo oliwkowe ma swoje znaczenie” – przypomina Biuro Prasowe Jasnej Góry.

W większości kościołów w woj. śląskim Groby Pańskie zachowują tradycyjną formę. Tak jest w katowickich świątyniach – w katedrze Chrystusa Króla, kościele mariackim czy kościele pw. Apostołów Piotra i Pawła. W kościele garnizonowym w Katowicach przy Grobie Pańskim można zobaczyć odniesienia do katastrofy smoleńskiej. Obok monstrancji zawieszono szachownicę lotniczą – znak polskich Sił Powietrznych, wizerunek orła; białe i czerwone kwiaty ułożone są we wzór flagi państwowej.

„Z moich obserwacji wynika, że proboszczowie przy dekoracji Grobów Pańskich raczej zostają w konwencji tradycyjnej, ewangelicznej, bez bezpośrednich odniesień do aktualnych wydarzeń, co nie znaczy, że ktoś nie pokusił się o tego typu elementy” – zaznaczył w rozmowie z PAP rzecznik archidiecezji katowickiej ks. Tomasz Wojtal.

W kościele jezuitów pw. św. Andrzeja Boboli na Starym Mieście w Bydgoszczy Grób Pański przedstawia fragment lasu z krzyżami, z poległym Jezusem Chrystusem, okrytym ciemną kurtką. Na jednym z brzozowych krzyży zawieszony został hełm z miniaturową flagą niebiesko-żółtą, a na drugim – czerwona czapka. Na stojącym na skraju lasu krzyżu, wyglądającym na murowany, umieszczono słowa z Ewangelii św. Jana “Kto wierzy we Mnie, choćby i umarł, żyć będzie”.

Groby Pańskie w innych bydgoskich świątyniach w śródmieściu – katerze świętych Marcina i Mikołaja, kościele świętych Piotra i Pawła czy bazylice św. Wincentego a Paulo urządzono w tradycyjnej formie, bez odniesień do wojny na Ukrainie. Wyobrażają Jezusa Chrystusa, złożonego w grocie. (PAP)

Autorzy: Michał Szukała, Nadia Senkowska, Elżbieta Bielecka, Hubert Bekrycht, Piotr Doczekalski, Rafał Pogrzebny, Izabela Próchnicka, Sylwia Wieczeryńka, Piotr Mirowicz, Gabriela Bogaczyk, Krzysztof Konopka, Jerzy Rausz, Joanna Kiewisz-Wojciechowska

 

szuk/ nak/ emb/ hub/ pdo/ rpo/ kow/ swi/ pm/ gab/ jwo/ kon/ rau/ dki/

Foto: PAP/Roman Zawistowski