Ciepło z ziemi, wielkie zbiorniki na deszczówkę, inteligentne rolety reagujące na słońce i wiatr, budki lęgowe w ścianach, fotowoltaika i łąka kwietna dachu – nowa siedziba Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie jest maksymalnie energooszczędna i przyjazna środowisku. – Chcieliśmy zrewitalizować piękną część Szczecina i zrobić coś bardzo nowoczesnego, ekologicznego. To się udało dzięki Funduszom Europejskim – mówił Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz podczas oficjalnego otwarcia obiektu.
Budynki, których atrakcyjna architektura i najnowocześniejsza automatyka łączy się z ekologią, są nową wizytówką centrum Szczecina. Skonsolidowaną siedzibę Urzędu Marszałkowskiego tworzy przebudowany gmach przy ul. Piłsudskiego 40 (użytkowany od stycznia ubiegłego roku) i ultranowoczesny obiekt przy ul. Mazowieckiej 14. Oficjalnie otwarty w poniedziałek w południe.
– Chcieliśmy zrewitalizować piękną część Szczecina, która była zaniedbana i czuliśmy się z tym źle. Drugą przesłanką było to, że chcieliśmy zrobić coś bardzo, bardzo nowoczesnego i ekologicznego. I tu z pomocą przyszły nam Fundusze Europejskiego. Dały nam możliwość zastosowania najnowocześniejszych rozwiązań i ich promowania. I pozyskania dzięki temu dużej części finansowania tej inwestycji. A ponieważ z ekologią nam, na Pomorzu Zachodnim, po drodze, to powstał obiekt, który oddaje ducha mieszkańców Pomorza Zachodniego – jest ekologiczny i inteligentny – mówił marszałek Olgierd Geblewicz, witając zgromadzonych w atrium nowego biurowca.
Marszałek podkreślił, że jest to pierwszy budynek pasywny w Polsce, jeśli chodzi o obiekty administracji publicznej.
– Mówiliśmy o efektywności energetycznej zanim stało się to modne. Nie tylko o tym mówimy, ale wdrażamy – stwierdził Olgierd Geblewicz. – System pomp ciepła sprzężony z ogniwami fotowoltaicznymi powoduje, że jesteśmy samowystarczalni jeśli chodzi o ogrzewanie. Mamy przyłącze do sieci miejskiej, ale jest traktowane jako rezerwowe. Ten budynek zużywa osiem razy mniej energii niż typowy budynek biurowy – wyjaśnił marszałek.
W uroczystości uczestniczył poseł na Sejm RP, były wicemarszałek województwa Jarosław Rzepa, obecni wicemarszałkowie Tomasz Sobieraj i Olgierd Kustosz oraz członkowie zarządu województwa – Anna Bańkowska i Stanisław Wziątek, radni województwa, przedstawiciele powiatów i gmin Pomorza Zachodniego.
– Ten dom, który dziś otwieramy, to będzie również wasz dom, jako strategicznych partnerów w rozwoju Pomorza Zachodniego – mówił marszałek do samorządowców.
– Pomorze Zachodnie – Zielony Region. Jesteśmy pięknym, czystym, otwartym województwem. To nie jest slogan, to filozofia działania samorządu województwa. I tę filozofię chcieliśmy w każdym naszym działaniu przekuwać w rzeczywistość, realizując tę inwestycję. To nie tylko zielona ściana, którą tu widzicie; nie tylko zieleń wokół nas, ale otwartość samorządu, otwartość pracowników na nowe wyzwania współczesnego świata – dodał Stanisław Wziątek. – Przenika ten budynek również sztuka, bo chcemy pokazać, że obiekty administracji publicznej, urzędy można stworzyć w taki sposób, by były one przyjazne. By można było w nich realizować również inne aspekty życia społecznego i kulturalnego.
Członek Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego przez kilka lat nadzorujący inwestycję przypomniał o wielkich ekologicznych muralach znajdujących się na ścianach szczytowych przebudowanej przychodni. I zwrócił uwagę uczestników uroczystości na niebieską „wstęgę” w posadzce głównego hallu.
– To fragment rzeki Drawy. Wszystko w tym budynku jest przemyślane – zaznaczył Stanisław Wziątek.
Na otwarcie skonsolidowanej siedziby UM WZ przybyli także przedstawiciele wykonawcy, inżyniera kontaktu, projektanci.
– Podpisując w 2019 roku umowę na budowę siedziby Urzędu Marszałkowskiego, zyskaliśmy możliwość realizacji w Szczecinie unikalnego obiektu pod względem ekologicznych rozwiązań oraz efektywności energetycznej – podkreślił Jorge Calabuig Ferre, wiceprezes Mostostalu Warszawa SA. – Dziś śmiało można powiedzieć, że te wszystkie cechy obiektu dają podstawy, by mówić, że spełnia on najwyższe standardy, które w dzisiejszych czasach stają się już normą.
Skonsolidowana siedziba UMWZ zmieści ok. 750 pracowników. Łączna powierzchnia obiektów wynosi prawie 22,7 tys. m kw. Do dyspozycji jest kilkaset pomieszczeń, dwupoziomowy podziemny parking, pięć wind osobowych.
Oba budynki otrzymały certyfikaty BREEAM, które potwierdzają standard budownictwa zrównoważonego i ekologicznego. Biurowiec przy ul. Mazowieckiej dodatkowo wyróżnia certyfikat prestiżowego Passivhaus Institut w Darmstadt. W obiekcie zainstalowano w nim system BMS (ang. Building Management System) mający na celu efektywne zarządzanie energetyczne, przy zapewnieniu wysokiej jakości powietrza, komfortu termicznego oraz odpowiedniego natężenia oświetlenia.
Inteligentne rolety nad pięknym atrium
Jak to działa? System składa się z wielu elementów, m.in. sterowników, regulatorów, czujników. Nowoczesna automatyka steruje m.in. elektrycznie zwijanymi roletami nad przeszklonym atrium. Kiedy jest zimno, refleksole są zwinięte, by wnętrze nagrzewało się od słońca. W upalne dni rolety są rozwinięte, co spowalnia nagrzewanie się pomieszczenia. BMS steruje nachyleniem rolet, reagując na kierunek wiatru, nasłonecznienie, temperaturę. Szklenie świetlika charakteryzuje się niskim współczynnikiem przenikania energii promieniowania słonecznego, ale wysokim współczynnikiem przepuszczalności światła, więc nie ma konieczności doświetlania. Jasne przestronne wnętrze wypełnia zieleń. Nawodniania roślin, jak i temperatury, wilgotności oczywiście „pilnuje” komputer.
BMS to wygoda, ale przede wszystkim ekologia. Tę ideę obrazuje m.in. innowacyjny system ogrzewania obiektów. Dolne źródło ciepła i chłodu to 26 sond (odwiertów) pionowych o głębokości 200 mb każdy. Średnia wartość energetyczna z gruntu 37 W/m, co łącznie daje 192 kW. Z sieci miejskiej (SEC) zamówiono 90 kW, jako rezerwę w przypadku znacznego obniżenia temperatury zewnętrznej. Przy łagodnej zimie ogrzewanie z miejskiej sieci ciepłowniczej nie będzie konieczne
Wiele źródeł energii
W maszynowni ciepła zainstalowano dwie pompy ciepła o łącznej mocy grzewczej 225 kW i chłodzącej 180 kW. Ogrzewanie pomieszczeń odbywa się poprzez klimakonwektory. Centrale wentylacyjne posiadają wymienniki typu Combi (nagrzewnico-chłodnice) ze względu na lepsze wskaźniki odzysku ciepła, mniejszy opór na centrali, co skutkuje mniejszym zużyciem prądu. Lokalizacja central na dachu pozwala w okresach przejściowych na wykorzystania ciepła/chłodu opadowego do ładowania dolnego źródła ciepła.
Działanie wentylacji oczywiście będzie dostosowane do godzin pracy. A latem przewietrzanie ma odbywać się automatycznie w nocy, kiedy temperatura na zewnątrz będzie niższa niż w budynku. Co ważne, instalacja będzie odzyskiwać ciepło z takich miejsc jak np. serwerownia.
Nowa siedziba UMWZ będzie też pozyskiwać energię ze słońca. Na dachach budynków zainstalowane zostały panele fotowoltaiczne (w sumie 102 moduły) o łącznej mocy maksymalnej 39,69 kWp, Wszystkie pomieszczenia wyposażone są w urządzenia i systemy redukujące zużycie prądu. Zastosowano energooszczędne i wydajne oprawy LED, a oświetlenie sterowane jest czujnikami obecności i wyłącza się automatycznie, gdy nie wykryje pracownika.
Deszczówka się nie zmarnuje
Kolejnym priorytetem jest oszczędzanie wody. Instalacja wodno-kanalizacyjna jest wyposażona w system wykrywania wycieków. I takie rozwiązania jak np. zawory elektromagnetyczne zapobiegające wyciekom. Baterie przy umywalkach i spłuczki posiadają ograniczenie przepływu wody (do 4 l/min), perlatory i aeratory. Do spłukiwania toalet i pisuarów wykorzystywana jest tzw, woda szara, czyli podczyszczona woda deszczowa. Będzie ona gromadzona w podziemnym zbiorniku o pojemności 81 m sześć (szacowane dzienne zużycie wynosi 5 m sześć. na dobę). Zaprojektowano również dodatkowe zbiorniki retencyjne na deszczówkę. Dlaczego? Kiedy są ponadnormatywne opady – nadmiar wody nie jest odbierany przez sieć miejskiej kanalizacji deszczowej. Zbiorniki o pojemności 116 metrów sześciennych pozwolą przejąć wodę po intensywnej ulewie trwającej nawet 40 minut. Po ustaniu opadów i udrożnieniu miejskiej sieci kanalizacji deszczowej, woda będzie przepompowywana
Skuteczność opisanych wyżej systemów potwierdzają certyfikaty BREEAM przyznane obu budynkom zintegrowanej siedziby UMWZ. Certyfikacja dot. nie tylko wykorzystania odnawialnych źródeł energii czy deszczówki, ale też innego wyposażenia i całego systemu zarządzania obiektem. Audyt BREEAM sprawdza m.in. jakość i pochodzenie zastosowanych materiałów, oddziaływanie budynku na środowisko, jego lokalizację, dostępność czy tzw. politykę odpadową, serwisowanie, sprzątanie etc.
Istotne jest na przykład to, że nowa zintegrowana siedziba Urzędu Marszałkowskiego wyposażona jest w meble od polskiego producenta, co skróciło łańcuch dostaw, zminimalizowało ślad węglowy. A drewno użyte do produkcji pochodziło z odpowiedzialnej gospodarki leśnej, tzw. uprawy kontrolowanej (co potwierdzają certyfikaty FSC).
Dla rowerzystów i dla jerzyków
Ekologicznym atutem lokalizacji UMWZ jest również położenie – bliskość różnego rodzaju środków transportu – autobusów, tramwajów, stacji roweru miejskiego. W obiekcie znajduje się też duża rowerownia – w wydzielonym pomieszczeniu podziemnego garażu (poziom -1) zmieści się 50 jednośladów „parkowanych” piętrowo. Przy rowerowni znajduje się stacja naprawcza, szatnia, natryski, toalety. Planowane są szafy suszarniowe, żeby dojeżdżający do pracy na dwóch kołkach mogli czuć się komfortowo o każdej porze roku. Miejsca na rowery wyznaczono także przy budynkach. Na zewnątrz będzie można „przypiąć” kilkadziesiąt jednośladów.
Na dziedzińcu zaplanowano tez miejsca odpoczynku. I zieleń – graby, cisy, derenie. A na dachu – taras widokowy i kwietną łąkę. Są tam również większe nasadzenia: brzozy, sosny, parocje. Zielony dach ma zalety ekologiczne, społeczne i ekonomiczne – oczyszcza powietrze, zwiększa bioróżnorodność, chłodzi, zwiększa efektywność działania paneli słonecznych, ale też korzystnie wypływa na samopoczucie osób korzystających z budynku. Większość roślin to gatunki rodzime. Atrakcyjne dla ptaków i owadów.
Planując i realizując inwestycję uwzględniono również inne potrzeby środowiska – na elewacji zamontowano budki lęgowe dla ptaków (wróbla, jerzyka, kopciuszka) i nietoperzy, a także budki dla owadów.
Dostępność i nowoczesność
Siedziba Urzędu Marszałkowskiego dostosowana jest do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W obiektach znajduje się pięć wind osobowych. Przy budynkach – podjazdy. We wnętrzach – urządzenia i oznaczenia ułatwiające poruszanie się. Są też wydzielone miejsca postojowe (niebieskie koperty) – przed głównym wejściem (2) od strony ul. Mazowieckiej oraz na dwóch kondygnacjach podziemnego parkingu (6). Zgodnie z przepisami Ustawy o elektromobilności przygotowano również 13 stanowisk do ładowania samochodów elektrycznych. W sumie jest 120 miejsc parkingowych. Plus dziewięć miejsc dla motocykli.
Budowa skonsolidowanej siedziby Urzędu Marszałkowskiego, zrealizowana przez firmę Mostostal Warszawa S.A., już kilka miesięcy przed oficjalnym otwarciem została nagrodzona. W finale prestiżowego konkursu buildingSMART International Awards 2022 wygrała w kategorii Handover. Nagroda została przyznana za skuteczne wykorzystanie licznych narzędzi cyfrowych usprawniających procesy, zarówno na etapie projektowania, budowy, jak i przekazania budynku inwestorowi.
Inwestycja kosztowała ponad 200 mln zł, w tym 76 procent stanowiły Fundusze Europejskie.
