Radioterapia adaptacyjna, która opiera się na sztucznej inteligencji oraz ścisłej współpracy lekarzy z fizykami medycznymi, pozwala precyzyjnie “celować” promieniowanie i zmieniać jego dawkę. ZCO w Szczecinie jest drugim ośrodkiem w Polsce, który dysponuje taką technologią.
Nowa, bardzo precyzyjna metoda naświetlania, nazwana radioterapią adaptacyjną, umożliwia dostosowanie dawki promieniowania do warunków anatomicznych. Pomiarów, tzw. okonturowania narządów zdrowych i zmiany nowotworowej, dokonuje się – po raz kolejny – gdy pacjent już leży na stole aparatu terapeutycznego. Jest to swego rodzaju aktualizacja danych, dzięki której można zmodyfikować kształt napromieniowanego obszaru, zależnie od wielkości guza oraz ułożenia narządów.
“To metoda, która pozwala precyzyjnie podać dawkę promieniowania do guza nowotworowego przy zachowaniu maksymalnej ochrony tkanek zdrowych i narządów” – wyjaśnia dr n med. Jarosław Pleśniak, kierownik Zakładu Fizyki Medycznej ZCO w Szczecinie.
Punktem wyjścia do rozpoczęcia napromieniania jest przygotowany wcześniej przez lekarza i fizyka medycznego plan leczenia, nazywany planem referencyjnym. Ale po wykonaniu badania obrazowego opartego o tomografię komputerową przed każdą sesją terapeutyczną, lekarz radioterapeuta wyznacza rzeczywistą pozycję i modyfikuje obrysy narządów zdrowych, na bazie których system generuje adaptacyjny plan napromieniania. Dodatkowo plan poddawany jest procedurze kontroli jakości wykonanej przez fizyka medycznego.
“Plan leczenia, dostosowywany do anatomii pacjenta w każdym dniu napromieniania, ma niezwykle istotne znaczenie dla skuteczności i komfortu leczenia, ale wymaga też dużej sprawności organizacyjnej i wysokiej klasy specjalistów” – podkreśla Adrian Sikorski, dyrektor ZCO.
W ZCO w czerwcu rozpoczęło się leczenie pierwszych pacjentów nową metodą. Radioterapia adaptacyjna jest wykonywana za pomocą akceleratora terapeutycznego Ethos, wyposażonego w technologię HyperSight zakupioną w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016–2024. Dofinansowanie z programu realizowanego przez ministerstwo zdrowia wyniosło 7 mln zł.
Dzięki technologii HyperSight system Ethos pozwala na generowanie obrazów o lepszym kontraście i rozdzielczości przestrzennej w porównaniu do standardowego obrazowania przy użyciu wiązki stożkowej. System wykorzystuje także sztuczną inteligencję do segmentacji konturów.
Zachodniopomorskie Centrum Onkologii to drugi ośrodek w Polsce, w którym pacjenci onkologiczni są leczeni przy użyciu tej metody. Jako pierwszy technologię HyperSight otrzymał Narodowy Instytut Onkologii w Gliwicach. A pierwszym centrum medycznym w Europie, które – jesienią 2023 r. – zastosowało tę technologię, był Erasmus University MC w Rotterdamie.
Radioterapia adaptacyjna pozwala skuteczniej leczyć m.in. raka prostaty, płuc, przełyku, odbytnicy i piersi. Lekarze zwracają uwagę, że nowa metoda radioterapii jest bardziej czasochłonna, wymaga ścisłej współpracy radioterapeutów i fizyków medycznych, ale jest bardziej precyzyjna, skuteczna i bezpieczniejsza dla pacjentów. Pozwala zmniejszyć dawkę promieniowania w obrębie tzw. narządów krytycznych, dopasować wiązkę promieniowania do ułożenia guza i zdrowych tkanek.
“Zastosowanie technologii radioterapii adaptacyjnej powinno przyczynić się do poprawy wyników leczenia poprzez zmniejszenie ryzyka występowania odczynów popromiennych. W dalszej perspektywie czasu, poprzez intensyfikację leczenia napromienianiem w wybranych lokalizacjach, może prowadzić do poprawy wyników leczenia miejscowego” – podsumowuje dr n.med. Michał Falco, kierownik Oddziału Klinicznego Radioterapii ZCO.
Radioterapia adaptacyjna może być szczególnie przydatna – co podkreślają specjaliści – w leczeniu nowotworów jamy brzusznej, bo znajdujące się w niej narządy wewnętrzne zmieniają kształt i położenie.(PAP)
tma/ jann/
Fot. Zachodniopomorskie Centrum Onkologii