Co należy zrobić, jeśli podczas badań profilaktycznych lub w trakcie diagnostyki innych chorób okazało się, że masz podwyższony cholesterol całkowity? Co może być przyczyną wysokiego poziomu cholesterolu i jak można go obniżyć? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania, a także poznasz objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia gospodarki lipidowej i zbyt wysoki poziom cholesterolu.
Jakie mogą być przyczyny wysokiego cholesterolu i zaburzeń lipidowych?
Czynniki genetyczne, rodzinne obciążenie zaburzeniami lipidowymi, choroby przewlekłe, długotrwałe przyjmowanie niektórych leków, a także nieprawidłowy styl życia – wszystkie wymienione czynniki mogą mieć wpływ na rozwój zaburzeń lipidowych i tym samym zbyt wysoki cholesterol. Przyczyny te mogą łączyć się ze sobą, potęgując tym samym ryzyko wystąpienia dyslipidemii.
Wykrycie zbyt wysokiego poziomu cholesterolu umożliwia lipidogram, w którego skład wchodzą badanie cholesterolu całkowitego , cholesterolu LDL, cholesterolu HDL i cholesterolu nie-HDL, a także triglicerydów. Lipidogram to podstawowe badanie służące do oceny ryzyka wystąpienia hipercholesterolemii oraz schorzeń sercowo-naczyniowych.
Duży wpływ na występowanie problemów z cholesterolem ma wspomniany styl życia, a konkretnie:
- dieta obfitująca w przetworzone produkty będące źródłem szczególnie niekorzystnych kwasów tłuszczowych trans,
- niska aktywność fizyczna,
- picie alkoholu,
- palenie tytoniu.
Warto mieć świadomość, że trzy pierwsze z wymienionych wyżej czynników zwiększają również ryzyko rozwoju otyłości, która dodatkowo predysponuje do wysokiego cholesterolu i zaburzeń profilu lipidowego.
Wysoki cholesterol – jakie mogą być objawy problemów z cholesterolem?
Hipercholesterolemia jest czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia i związanych z nimi incydentów sercowo-naczyniowych. To wystarczający powód, by pamiętać o wykonywaniu lipidogramu i tym samym monitorowaniu, czy mamy wysoki cholesterol. Warto także wiedzieć, że:
Podwyższony poziom cholesterolu przez długi czas nie daje żadnych objawów. Pierwsze symptomy hipercholesterolemii mogą być sygnałem poważnych chorób układu sercowo-naczyniowego.
Wysoki poziom cholesterolu nie daje żadnych objawów. Zdarza się, iż pierwszym sygnałem hipercholesterolemii jest zawał serca lub udar mózgu, które są powikłaniami zaawansowanej miażdżycy tętnic. Można również odczuwać:
- bóle w okolicy serca
- bóle kończyn dolnych
- zawroty głowy.
Jak często kontrolować poziom cholesterolu?
Osobom zdrowym, które ukończyły 20 r.ż. zaleca się wykonywanie lipidogramu co 5 lat. Mężczyźni po 40 r.ż. i kobiety po 50 r.ż. powinni oznaczać go raz do roku. To samo dotyczy osób z tzw. podwyższonej grupy ryzyka. Zaliczani są do niej pacjenci otyli, z cukrzycą t. 2, z nadciśnieniem tętniczym, a także osoby obciążone rodzinnie występowaniem zaburzeń lipidowych lub przedwczesnym zachorowaniem na choroby sercowo-naczyniowe.
Wysoki cholesterol – jak go obniżyć?
Leczenie zaburzeń lipidowych wymaga indywidualnego podejścia. U części osób, które obarczone są szczególnie wysokim ryzykiem incydentów sercowo-naczyniowych (zawał, udar mózgu), konieczne jest utrzymywanie stężenia cholesterolu na niższym poziomie niż w populacji ogólnej. Terapia zaburzeń lipidowych obejmuje zarówno zmianę stylu życia (włączenie aktywności fizycznej, zmianę diety, rezygnację z używek), jak wdrożenie farmakoterapii.
Jak obniżyć cholesterol poprzez zmiany w odżywianiu?
Do menu osoby z podwyższonym cholesterolem należy wprowadzić nienasycone kwasy tłuszczowe w postaci oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, oleju lnianego, orzechów włoskich, awokado czy tłustych ryb morskich (łosoś, makrela, śledź).
Ograniczeniu powinna podlegać żywność przetworzona (sklepowe słodycze, słone przekąski, fast-food) oraz tłuszcze nasycone zawarte w tłustym nabiale, mięsie wieprzowym czy smalcu. Masło lepiej zastąpić miękkimi margarynami z dodatkiem fitostanoli, które mają pozytywny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
Produktem szczególnie korzystnym dla osób z wysokim cholesterolem są płatki owsiane. Obecny w nich beta glukan, czyli błonnik rozpuszczalny w wodzie, zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL. Warto zatem uwzględnić płatki owsiane górskie w codziennym menu, jeśli masz podwyższony cholesterol.
Kolejnym elementem służącym poprawie parametrów lipidowych jest rezygnacja z palenia tytoniu oraz ograniczenie spożycia, a najlepiej całkowita eliminacja alkoholu. Dodatkowo należy pamiętać o regularnej aktywności fizycznej (zgodnie z zaleceniami WHO – 150-300 minut umiarkowanej aktywności fizycznej w tygodniu). Warto postawić na taką formę ruchu, która jest dla nas atrakcyjna, co zwiększa szansę na jej regularne wykonywanie.
W przypadku leczenia farmakologicznego środkami pierwszego rzutu, wykorzystywanymi w przypadku wysokiego cholesterolu, są statyny (substancje skutecznie obniżające stężenie cholesterolu LDL). O rodzaju terapii każdorazowo decyduje lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego i wyników badań pacjenta.
Bibliografia:
- Zabojszcz M, Fac-Biedziuk A, Matyja-Pietrzyk M. Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach : jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo-naczyniowe (2019). Kraków: Medycyna Praktyczna; 2020.
- Matusiak, D. Objawy hipercholesterolemii rodzinnej. Dostęp: 17.09.2024 https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/objawy-hipercholesterolemii-rodzinnej/
- Kobiela-Mednis, A. Dyslipidemia – objawy, rozpoznanie, leczenie. Dostęp: 17.09.2024 https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/dyslipidemia-objawy-rozpoznanie-i-leczenie/